แผ่นแปะต้องแปะบริเวณใด และจะแปะนานเท่าไร

ผลิตภัณฑ์ยาชนิดแผ่นแปะจัดเป็นรูปแบบยาเตรียมชนิดหนึ่งที่ได้ถูกพัฒนาขึ้นมา

ในปัจจุบัน ทั้งนี้เพื่อเพื่อให้เกิดความสะดวกและเป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการบริหารยา

ตัวอย่างยารูปแบบแผ่นแปะที่ มีใช้ในปัจจุบัน ได้แก่ ยาแผ่นแปะไนโตรกลีเซอริน ที่ ใช้ใน

ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ ยาแผ่นแปะนิโคตินสําหรับการเลิกบุหรี่ ยาแผ่นแปะเฟนตา

นิลสําหรับรักษาอาการปวดรุนแรง เช่น อาการปวดในผู้ป่วยมะเร็ง และยาคุมกําเนิดชนิด

แผ่นแปะ เป็นต้น

ตําแหน่งของการแปะโดยทั่วไปแนะ นําให้แปะในบริเวณที่ไม่มีขน ถ้าเป็นแผ่น

แปะไนโตรกลีเซอรินอาจให้แปะบริเวณหน้าอก ส่วนยาอื่นๆ บริเวณที่สามารถแปะได้

ได้แก่ ต้นแขนด้านนอก บริเวณหลังส่วนบน เอว หน้าท้อง และหน้าขาส่วนต้น อย่างไรก็

ตามการใช้แผ่นแปะควรใช้วิธีการวนเปลี่ยนตําแหน่งของการแปะในแต่ละครั้ง เพื่อป้องกัน

การระคายเคืองจากการแปะซ้ําๆ ที่เดิม เช่น หากวันแรกแปะที่หน้าท้องข้างซ้าย วันที่สอง

อาจเปลี่ยนมาแปะที่หน้าท้องด้านขวา เป็นต้น ส่วนระยะเวลาการของแปะนั้นแตกต่างกัน

ไปในแต่ละชนิดของยา เช่น แผ่นแปะไนโตรกลีเซอริน 1 แผ่นต้องแปะนาน 12-24 ชั่วโมง

แผ่นแปะนิโคตินแปะนาน 24 ชั่วโมง แผ่นแปะเฟนตานิลแปะนาน 72 ชั่วโมง และยา

คุมกําเนิดชนิดแผ่นแปะ 1 แผ่นต้องแปะนานถึง 7 วัน ดังนั้นการใช้ยาแผ่นแปะจึงต้อง

ขึ้นกับชนิดของยาและตามคําสั่งของแพทย์ ห้ามแปะเกินเพราะจะได้รับยาเกินขนาด และที่

สําคัญเมื่อแปะแล้วหากระคายเคืองมาก ให้กลั บไปโรงพยาบาลเพื่อแจ้งแพทย์ เภสัชกร

เพราะอาจแพ้ทั้งตัวยาหรือสารเคมีที่ประกอบกันขึ้นเป็นแผ่นแปะ หากไม่มีอาการแพ้ หรือ

ระคายเคือง เมื่อครบกําหนดระยะเวลาการแปะของแต่ละแผ่นก็ให้นําแผ่นแปะเดิมนั้นออก

ทิ้ง แล้วแปะแผ่นใหม่ ไม่ใช่คงไว้ตลอดเวลา และเช่นเดียวกับยาในรูปแบบ อื่น ๆ อาจเกิด

อาการข้างเคียงจากยา หรือการแพ้ยาได้
 

ทำไมเป็นโรคเดียวต้องใช้ยาหลายขนาน

ในกรณีที่ป่วยเป็นโรคบางโรค เช่น ไข้หวัด แล้วมีอาการ เช่น ไข้ ไอมีเสมหะ

น้ำมูกไหล อาการเหล่านี้จําเป็นต้องใช้ยาหลายชนิดในการบรรเทาอาการ คือ ใช้ พาราเซ

ตะมอลเพื่อลดไข้ บรอมเฮกซินใช้บรรเทาอาการไอโดยการละลายเสมหะ คลอเฟนิรามีน

บรรเทาอาการน้ํามูกไหล เป็นต้น ดังนั้นจึงเป็นเรื่องปกติที่ป่วยเป็นโรค 1โรคอาจต้องใช้ยา

มากกว่า 1 ชนิด หรือแม้แต่โรคเรื้อรัง เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง อาจมีการใช้ยา

เบาหวานร่วมกันมากกว่า 1 ชนิดโดยมักออกฤทธิ์เสริมกันเพื่อให้ผลลดน้ําตาลดีขึ้น เช่น ตัว

หนึ่งอาจเพิ่มการสร้างอินซูลิน อีกตัวอาจเพิ่มการใช้น้ําตาล หรือยาลดไขมันตัวหนึ่งอาจลด

ไตรกลีเซอไรด์ ในขณะที่อีกตัวอาจลดคอเลสเตอรอล แต่หลักการที่ดีคือใช้ยาแต่น้อยตาม

ความเหมาะสม ดีกว่าใช้ยาหลายขนาน ซึ่งอาจซ้ําซ้อน หรือเกิดอันตรายจากการใช้ยา

ร่วมกันได้

ไปหาหมอกระดูกทำไมต้องให้ยาลดกรด หรือยาป้องกันโรคกระเพาะ

ยากลุ่มรักษาโรคกระดูกและข้อส่วนใหญ่เป็นยาบรรเทาอาการปวด ลดอาการ

อักเสบ เช่น ยารักษาข้ออักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (Non-steroidal antiinflammatory

Drugs: NSAIDs) โดยยากลุ่มนี้ส่วนใหญ่จะทําให้เกิดผลข้างเคียงต่อระบบทางเดินอาหาร

ระคายเคืองกระเพาะอาหาร แพทย์จึงมักให้ยาป้องกันโรคกระเพาะ หรือระงับการหลั่งกรด

ควบคู่ไปด้วยโดยเฉพาะในคนไข้ที่มีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคกระเพาะอาหารอยู่แล้ว

แต่อาการข้างเคียงดังกล่าว สามารถป้องกันได้โดยให้รับประทา นยาหลังอาหารทันที

และดื่มน้ าตาม มาก ๆ อย่างไรก็ตามหากต้องรับประทานยาบรรเทาอาการปวดเป็น

เวลานาน ก็มีความจําเป็นที่ต้องได้รับยาลดกรดควบคู่ไปด้วย สิ่งที่ควรระวังประการหนึ่งคือ

หากเลิกรับประทานยาบรรเทาอาการปวดดังกล่าว ก็มักเลิกรับประทานยาลดกรดร่วมด้วย

ส่งผลให้ผู้ป่วยเกิดอาการใหม่คือ ภาวะกรดหลั่งเกินอีก ดังนั้นจึงควรปรึกษาแพทย์ เภสัชกร

หากเกิดอาการดังกล่าว

หากเคยรับประทานยาครั้งละ 500 มิลลิกรัม สามารถใช้ชนิด 250 มิลลิกรัม จำนวน 2 เม็ดหรือไม่

ถ้ายาดังกล่าวเป็น ยาชนิดเดียวกัน และเป็นเกลือเดียวกัน สามารถใช้ขนาดยา

รวมในจํานวนที่เท่ากันได้ เช่นแพทย์สั่งจ่ายยา อะม๊อกซี่ซิลลิน 500 มิลลิกรัม แต่ทาง

โรงพยาบาลมี อะม๊อกซี่ซิลลิน 250 มิลลิกรัม ดังนั้นสามารถที่จะจ่ายนี้ความแรง 250

มิลลิกรัมโดยเพิ่มขนาดเป็น 2 เท่าได้ แต่ถ้าเมื่อไรเป็น ยาต่างชนิด หรืออาจชนิดเดียวกัน

แต่อยู่ในรูปเกลือที่แตกต่างกัน จะไม่สามารถนํามาใช้ในขนาดเท่ากันได้ แม้ว่าอาจใช้รักษา

โรคเดียวกัน เนื่องจากผู้ป่วยหลายท่านอาจยังมีความเข้าใจผิดว่าเมื่อก่อนรับประทานยา

ชนิดหนึ่งในขนาด 10 มิลลิกรัมยังไม่สามารถควบคุมความดันโลหิตได้ คราวนี้ม าเปลี่ยนให้

รับประทานยาอีกชนิดแต่มีความแรงเพียง 5 มิลลิกรัมจะดีขึ้นหรือ เปล่า เช่น เคยได้รับยา

โพรพาโนลอล วันละ 20 มิลลิกรัม ความดันโลหิตยังคงสูงอยู่ เปลี่ยนมาใช้ยาลดความดัน

โลหิตอีกขนานเช่น อะทีโนลอล ขนาด 10 มิลลิกรัม จะคุมได้หรือ และมีบางรายแอบเพิ่ม

ขนาดเอง เพราะฉะนั้นต้องตอบเลยว่า ยาต่างชนิดกันจะให้ผลในการรักษาไม่เท่ากันหรือ

ขนาดยาที่ใช้ในการรักษาของยาแต่ละชนิดไม่เท่ากัน ดังนั้นถ้ามีการใช้ในขนาดที่เท่ากันของ

ยาต่างชนิดนั้น อาจจะทําให้เกิดอันตรายจากการใช้ยา หรือไม่มีผลในการรักษาเท่าที่ควร

ยาน้ำรับประทานชนิดหยด 1 หลอดหยดหมายความว่าอย่างไร

หากได้รับยาเด็กน้ําสําหรับเด็กมา และทางโรงพยาบาลสั่งให้รับประทานครั้งละ

1 หลอดหยด สิ่งที่ผู้ปกครองต้องทวนถามทันทีว่า 1 หลอดหยดดังกล่าวมีปริมาตรเท่าไร

เพราะแต่ละบริษัทจะให้ความหมายของหลอดหยดไม่เท่ากัน และหลายบริษัท หลอดหยด

ที่ให้มาเป็นขนาด 1 มิลลิลิตร แต่ปริมาตรที่ระบุไว้มีเพียง 0.6 มิลลิลิตร ซึ่งแพทย์ เภสัชกร

รับทราบความแรงในขนาด 0.6 มิลลิลิตร ดังนั้นหากดูดมา 1 หลอดหยดเต็มก็จะมีปริมาตร

มากเกินไป 0.4 มิลลิลิตร คิดเป็นขนาดยาที่มาก เกินไปถึง ร้อยละ 65 โดยประมาณ

ยาบางขนานก็อาจเป็นอันตราย เกิดการสะสมได้ ดังนั้นเภสัชกรต้องระบุขนาดของ

สารละลายหรือยาน้ําที่ให้เป็นหน่วยมิลลิลิตร จะปลอดภัย กว่า และหากไม่มีการระบุ

ผู้ป่วยควรสอบถามทุกครั้ง สําหรับรูปที่ 23 แสดงหลอดหยดขนาด 1 มิลลิลิตร ที่ทาง

โรงพยาบาลให้ไป ร่วมกับยา ขนาดที่ใช้ต้องระบุเป็น มิลลิลิตร เช่น 0.8 มิลลิลิตร

ไม่ใช่ 1 หลอดหยด