ทำไมยาจึงมีบรรจุภัณฑ์หลากหลาย บ้างเป็นฟอยล์ บ้างเป็นแผงใส

 ปัจจุบันอุตสาหกรรมยามีความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี โดยเฉพาะด้านบรรจุภัณฑ์ในอดีตยาส่วนมากจะบรรจุในขวด กระป๋องโดยบรรจุ 500-1,000 เม็ด มักมีปัญหาเรื่อง ความสะอาด การปนเปื้อน การเสื่อมสลาย เนื่องจากยาบางขนานเปิดแล้วกว่าจะใช้หมดก็เป็นเวลานาน เช่น ยาแอสไพริน จะได้กลิ่นน้ำส้มสายชูฉุน หรือยาอะมิโนฟิลลิน ที่เป็นยาขยายหลอดลมก็จะได้กลิ่นเหมือนเยี่ยวอูฐ เป็นต้น เรื่องการปนเปื้อนจะพบได้มากเนื่องจาก การนับจะมีการเทลงภาชนะกลับไปกลับมาหลายครั้ง ผู้ป่วยก็เสี่ยงต่อการแพ้ยาที่อาจปนเปื้อนมาโดยไม่รู้นอกจากนี้ยาอาจไม่ทนความชื้น ไม่ทนแสง จึงทำให้มีการพัฒนาบรรจุภัณฑ์ที่หลากหลาย ซึ่งก็กลายเป็นเอกลักษณ์ของ ยาและมีข้อดีที่สามารถระบุชื่อยาได้ตลอดจนรุ่นผลิต และวันหมดอายุ

แผงฟอยล์

ขอเริ่มด้วยจุดเด่นของยาที่มีบรรจุภัณฑ์เป็นชนิดแผงที่นิยมใช้กันมากที่สุดในปัจจุบัน บรรจุภัณฑ์ดังกล่าวนี้สามารถปกป้องยาในแต่ละหน่วยรับประทานให้แยกออกจากกันได้ (unitdosepackage) และยังเป็นบรรจุภัณฑ์ที่สามารถบ่งชี้ร่องรอยการแกะจะให้ง่ายก็คือเมื่อยาถูกแกะ หรือบรรจุภัณฑ์เสียหายก็สามารถสังเกตได้ชัดเจน นอกจากนี้บรรจุภัณฑ์ชนิดแผงยังมีคุณสมบัติป้องกันออกซิเจน ความชื้น และหรือแสงอีกด้วย โดยแต่ละแผงใช้บรรจุยาเม็ดหรือยาแคปซูลหลายเม็ด เช่น แผงละ 4 เม็ดในยาบรรเทาปวดลดไข้10 เม็ดในยาปฏิชีวนะ หรือ28 เม็ดในยาเม็ดคุมกำเนิด เป็นต้น บรรจุภัณฑ์ชนิดแผงแบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่ แผงบลิสเตอร์ และแผงสตริป

แผงบลิสเตอร์ 

บลิสเตอร์เป็นบรรจุภัณฑ์ที่พบได้บ่อยในชีวิตประจำวัน เช่นแผงลูกอม แผงหมากฝรั่ง บรรจุภัณฑ์แบบแผงบลิส-เตอร์ประกอบไปด้วย ส่วนของแผ่นฟิล์ม พลาสติกที่แข็งแรง กำหนดรูปร่างที่คมชัดใส และสวยงาม ส่วนอีกด้านหนึ่งจะใช้ฟอยล์อลูมิเนียมเป็นส่วนประกอบหลัก มีการพิมพ์ชื่อยา ข้อมูลสำคัญที่ด้านหลังของแผ่นฟอยล์ข้อดีของแผงบลิสเตอร์นี้ คือลักษณะที่สวยงามและสามารถเห็นยาที่อยู่ข้างในได้ คุณสมบัติที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือ สามารถป้องกันผลิตภัณฑ์จากบรรยากาศแวดล้อม เช่น ออกซิเจน ความชื้น นอกจากนี้แผง บลิสเตอร์เป็นบรรจุภัณฑ์ป้องกันการแกะของเด็กเล็กได้อีกด้วย (แต่ปัจจุบันอาจเป็นความเสี่ยงเพราะว่าเด็กจะคุ้นเคยกับแผงบลิสเตอร์เพิ่มมากขึ้น) แผงบลิสเตอร์ที่บรรจุยาจะเป็นชนิดใช้กดด้านบนเพื่อให้ยาทะลุออกจากฟอยล์ด้านล่าง

แผงสตริป 

แผงสตริปเป็นแผงฟอยล์อีกชนิดหนึ่งที่นิยมใช้บรรจุยาเม็ดและแคปซูล โดยใช้ฟอยล์อลูมิเนียมหรือพลาสติกปิดผนึกประกบยา จากนั้นตัดให้แต่ละแผงฟอยล์เท่าๆ กัน โดยมีจำนวนผลิตภัณฑ์จำนวนเท่าๆ กัน เช่น แผงละ 10 เม็ด เป็นต้น วัตถุที่นำมาทำแผงสตริปซึ่งมีต้นทุนต่ำกว่าแผงบลิสเตอร์ทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกันไอน้ำและออกซิเจนได้ดีและเช่นเดียวกัน เมื่อมีการแกะเกิดขึ้นเพื่อเข้าถึงผลิตภัณฑ์ จะเห็นร่องรอยการแกะชัดเจน คือแผงสตริปจะฉีกขาดเพื่อเอายาเม็ดหรือแคปซูลออกมา สำหรับแผงสตริปบางบริษัทอาจมีข้อด้อยคือ ฉีกยาก ทำให้บ่อยครั้งผู้สูงอายุที่อยู่บ้านคนเดียวไม่สามารถฉีกแผงยาได้ จึงต้องรอให้ลูกหลานกลับมาก่อนจึงสามารถรับประทานยาอย่างไรก็ตามการแก้ไขปัญหาหลีกเลี่ยงการฉีกยาออกจากแผงทีละมากๆ อาจฉีกออกมาและเก็บไว้ในภาชนะปิดสนิท ครั้งละ 1-2 เม็ดเท่านั้น เพื่อป้องกันยาเสื่อม